Wspaniałym zwieńczeniem tegorocznej edycji Spotkań Wielokulturowcyh „Sploty” okazał się pokaz tańca indyjskiego w grodziskiej Niespodziance. Magdalena Niersnee – podróżniczka i tancerka, znawczyni teorii i praktyki tańca Indii – zaprezentowała przepiękne, tchnące duchowością widowisko taneczne.
Taniec okazuje się tak silnie związany z indyjską kulturą, że przestaje dziwić, dlaczego hinduski przemysł filmowy, czyli Bollywood, ponadprzeciętnie hojnie obdarowuje widzów układami tanecznymi w swoich filmach i serialach. Współczesny taniec indyjski, w tym również bollywoodzki, wywodzi się z tańców klasycznych – te zaś w Indiach miały początki sakralne. Różne odmiany hinduskiego tańca klasycznego pierwotnie ukształtowały się w świątyniach, dopiero dalej zaczęły rozwijać się w pałacach. Taniec w Indiach związany jest więc z głębszymi fundamentami indyjskiej kultury – z hinduistyczną religią, mitologią, z opowieściami o hinduskich bóstwach; zawiera pierwiastki mistyczne.
Regionalne style – kathak
Wyróżnić można siedem stylów regionalnych klasycznego tańca indyjskiego, znacznie się różniących. Podczas pokazu w Niespodziance Magdalena Niersnee zaprezentowała taniec kathak – styl klasyczny powstały na północy Indii, który narodził się w hinduistycznych świątyniach, ale historycznie rozwijał się i rozkwitł w obrębie wpływów muzułmańskich i perskich. Dla tańca kathak charakterystyczna jest dbałość o ornamentykę każdego ruchu ciała, wytupywanie stopami skomplikowanych wzorów rytmicznych oraz serie szybkich obrotów tancerzy wokół własnej osi. Zwłaszcza te ostatnie robią niezwykłe, transowe wręcz wrażenie, to ten moment, gdy w taniec wkrada się mistyka.
Opowiadać tańcem
Taniec kathak wziął swoją nazwę od słowa „katha”, czyli opowiadać, bo taki też był jego pierwotny zamysł. Tradycyjnie w zróżnicowanych regionalnie Indiach opowiadano historie pieśnią oraz tańcem – a dla lepszej komunikacji narracja śpiewaka ilustrowana była dodatkowo gestami dłoni oraz mimiką twarzy tancerza. W efekcie w tańcu kathak – wykonywanym do pieśni i muzyki na żywo – przenika się język tańca i język teatru.
Opowiadać tańcem kathak można o wszystkim, o każdej sferze życia, najpierw jednak tancerka lub tancerz musi wyobrazić sobie w szczegółach daną historię. Następnie ciałem, dłońmi, mimiką przekazać opowieść i wyrazić emocje. Dla młodszych tancerek i tancerzy, którzy doskonale radzą sobie z ruchem i szybkością obrotów ciała, umiejętnosć wyrażania emocji twarzą jest o wiele trudniejsza – bo procentuje tu wiek i doświadczenie życiowe. Gesty dłoni, którymi ilustruje się słowa, zostały skodyfikowane i tak powstało 28 mudr czyli symbolicznych gestów, których znaczenie zostało jasno określone i widzowie mogą je odczytać.
Dwie tradycje religijne
Taniec kathak historycznie rozwijał się w sposób zróżnicowany, w dwóch tradycjach: hinduistycznej i muzułmańskiej. Tradycja muzułmańska przywiązuje większą wagę do ornamentyki ruchów dłoni. Obie tradycje różnią się też strojem tancerek, co ma konsekwencje w odniesieniu do rodzaju ruchu. Muzułmański element stroju kobiecego, jakim jest szal okalający głowę, daje duże możliwości teatralizacji tańca i jest wykorzystywany na najróżniejsze symboliczne sposoby.
Tancerka kathak nad kostkami stóp nosi bransolety z dzwoneczków, których dźwiękiem wybija akcenty – tak więc sam tancerz jest tu jednocześnie dodatkowym instrumentem muzycznym. Nawiązaniem do tradycji tancerek świątynnych są paznokcie i wewnętrzne strony dłoni pomalowane na czerwono – niezależnie od tradycji, służy to również widoczności i podkreśleniu mudr, czyli symbolicznych gestów dłoni.
***
Więcej informacji o tańcu kathak i tańcu Bollywood, o pokazach i warsztatach tanecznych prowadzonych przez Magdalenę Niersnee – na stronie: kathak.pl
Tekst i foto: Sylwia Pańsków
Comments are closed.